Vanmorgen tijdens mijn rondje rennen (ik durf het niet hardlopen te noemen want zo hard ga ik niet) beluisterde ik zoals gewoonlijk een podcast. Heerlijk vind ik dat, het nuttige te combineren met het aangename. En nu vraag je je misschien af welk deel ik als nuttig ervaar en welk deel als aangenaam, maar daar gaat deze blog niet over.

Reflex of respons? 

Waar ik het wel over wil hebben is, zoals Dokter Juriaan het in gesprek met Chiel Beelen zo mooi noemde, het verschil tussen een reflex en een respons. Een reflex is een snelle reactie van het lichaam, gericht op overleven. Als je je vingers brandt aan heet water, dan hoef je niet na te denken over je reactie. In een reflex trek je je hand onder het hete water vandaan, ter voorkoming van (ergere) brandwonden. Handig! In het dagelijks leven vergen de meeste gebeurtenissen geen reflexmatige reactie, simpelweg omdat ons leven niet op het spel staat. En toch lukt het ons soms niet om te reageren met een verstandige, doordachte respons. Zo eentje waar je een fijn gevoel aan overhoudt, waarvan je ervaart: dat heb ik goed gedaan. In de praktijk blijken reflex en respons zo dicht bij elkaar te liggen dat ik ze af en toe door elkaar haal.

Say what?

Vorige week ontving ik van de directie van de school van mijn zoon een e-mail over de aangescherpte Corona-regels. In grote lijnen een herhaling van zetten, dus ik las de brief diagonaal door (Ja ja, weet ik al, doe ik ook). Tot ik op een zinnetje stuitte waarvan mijn haren recht overeind gingen staan: “Leerlingen die de Corona-regels overtreden worden zonder aarzeling geschorst met alle gevolgen van dien.” Zo. Dus. 

Woest was ik! Wat dacht die man nou helemaal, dat hij als directeur van een school die het digitaal onderwijs nog moest gaan uitvinden wel even zou bepalen dat mijn kind met een onschuldige snottebel geschorst zou worden? Ik greep naar m’n laptop en tikte een scherpe reply aan de (ongetwijfeld beste) man. Inmiddels ben ik door schade en schande wel zo wijs geworden dat ik dat soort communicatie eerst nog even door iemand anders laat lezen alvorens ik het verstuur. En ik laat het bericht een paar uur als concept staan zodat ik het met afgezwakte emoties nog wat kan nuanceren voordat ik het afvuur. Dus na heel wat gewik, geweeg en geschaaf was mijn mail klaar voor verzending. Ik had mijn reflex afgewend met een verstandige, opbouwende respons waar de directie mee aan de slag kon. Dacht ik…

Au!

Tot ik de volgende dag een niet mis te verstane reactie ontving. Zonder zijn woorden te herhalen: hij was not amused . Toen ik mijn eigen mail daaronder nog eens terug las, begreep ik wel waarom. Het effect van je communicatie kun je aflezen aan de reactie die je erop krijgt . En dit was niet helemaal wat ik ervan verwacht had. 

Wat ging er mis? In een zeer aangename en bovenal nuttige intervisie met een lieve collega-coach (thank yououou!) kwam de aap uit de mouw: mijn e-mail was een reactie geweest die voortkwam uit een diepgeworteld oud zeer dat werd geraakt door één zinnetje. Een reflex dus! Ondanks de veiligheidsmaatregelen die ik had ingebouwd met de mee-lezer en de tijd tussen schrijven en verzenden, zat ik nog steeds vol in de emotie. Alsof mijn leven op het spel stond, was ik geraakt in een voor mij belangrijke waarde: rechtvaardigheid. Pas toen me de spiegel werd voorgehouden, kon ik het ongemak aankijken en maakte de boosheid plaats voor schaamte. Schaamte dat ik me zo had laten gaan. Over één zinnetje. Dat waarschijnlijk met de beste bedoelingen was geschreven. Voor ons aller veiligheid. Toen pas was ik in staat een respons te geven die daadwerkelijk goed en kloppend voor me was.

Wachten in het ongemak...

Volgens dokter Juriaan uit de podcast heb ik te leren wachten in het ongemak, zonder te weten hoe lang dat gaat duren en wat er gaat komen. Net zolang totdat je de reflex van de respons weet te onderscheiden en je een reactie kunt geven die bijdraagt aan de relatie met jezelf en aan je gezondheid. Maar hoe dan?

Dat antwoord kwam van een andere dokter: de manier waarop Diederik Gommers in de uitzending van Jinek liefdevolle reageerde op de ietwat reflexmatige Famke Louise was voor mij de inspiratiebron voor een nieuwe reply aan de directeur. Dit keer lukte het me om oprecht begrip te tonen voor de gespannen situatie waarin schooldirecties zich in deze tijd bevinden en te erkennen dat ik daarover te snel en te hard had geoordeeld. Bovendien was ik in staat op een opbouwende manier mijn kant van het verhaal te belichten. Dat het voor ouders iedere dag weer een dilemma is: houd je je kind thuis waardoor het een achterstand oploopt of laat je hem met een loopneus naar school gaan. Dit keer wilde ik geen gelijk krijgen, maar uitleggen waar ik tegenaan loop. En dat voelde goed. Rustig, helder en geaard. Naast nuttig werd het dus uiteindelijk toch ook nog aangenaam.

Ik heb geen reactie meer gekregen van de directeur. Sometimes you win, sometimes you learn. 

Het is goed zo, ik heb veel geleerd afgelopen week ☺